Sonny Boy

samenvatting

Als de jonge rooms-katholieke Rika van der Lans en de protestantse Willem Hagenaar in 1911 trouwen tegen de wil van hun families, is het schandaal niet te overzien. Toch begint de toenadering met de bloedverwanten snel en wonen Rika, haar man en hun vier kinderen binnen enkele jaren gelukkig samen in Den Bosch. De sfeer slaat echter om als Willem voor zijn werk moet verhuizen naar het dorp Goeree. Rika kwijnt er weg van verveling en mist de zwierigheid van de grote stad. Als haar man, niet wetende wat hij met zijn steeds opstandigere vrouw aanmoet, zijn handen niet meer thuis kan houden pakt ze in 1926 haar spullen en vertrekt naar Den Haag. Hier woont ze enige tijd onder primitieve omstandigheden samen met haar kinderen. Ondanks de moeilijke tijden stemt Rika er in toe Waldemar Nods in huis te nemen, een Surinaamse jongen die voor het grote geld naar het rijke Nederland is gekomen. Ondanks het leeftijdsverschil van ongeveer twintig jaar bloeit snel er iets tussen het tweetal en het duurt niet lang voor Rika merkt dat ze zwanger is. Haar kinderen vatten dit nieuws minder blij op dan gehoopt. Haar oudste zoon Wim loopt samen met zijn broertje Jan zelfs weg, terug naar hun vader. Willem, nog steeds onwillig de scheidingswens van zijn vrouw te accepteren, barst na het aanhoren van het verhaal van jaloezie. Rika is ondertussen om haar relatie met een zwarte man compleet verstoten door haar omgeving, en ondanks de pijn die het doet ziet ze zich snel genoodzaakt haar overige twee kinderen, Bertha en Henk, ook naar hun vader te sturen. Deze verbiedt hun vervolgens echter elk contact met hun moeder.
Vol verdriet over het “verlies” van haar kindjes verhuist Rika met Waldemar en hun zoontje Waldy naar Scheveningen, waar het haar ondanks de crisisjaren dertig lukt een goedlopend pension te starten. Eind jaren dertig treedt het paar in het huwelijk en begint het contact met Rika’s kinderen langzaam weer redelijk op gang te komen.
Als de Tweede Wereldoorlog begint komt Rika snel in de LO terecht, de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers. Het opvangwerk zet ze door, ook nadat het gezin door de Duitse evacuatie van Scheveningen opnieuw terug moet verhuizen naar Den Haag. De Duitse overheersing begint steeds een grimmigere omvang aan te nemen. Maar door stom toedoen van een van haar onderduikers, de SS-deserteur Gerard van Haringen, wordt haar gezin januari 1944 verraden en worden al haar Joodse gasten op de trein gezet. Rika, Waldy en Waldemar worden opgesloten in een gevangenis voor mensen uit het verzet, het Oranjehotel in Scheveningen. Waldy is snel vrij en wordt in afwachting van de vrijlating van zijn ouders opgevangen door verschillende gezinnen.
Door haar verbeten koppigheid wordt Rika gedurende haar verblijf in het Oranjehotel sterk mishandeld door haar woedende ondervragers. Waldemar wordt snel naar het werkkamp in Vught gestuurd en ook Rika verhuist daar na enkele maanden heen. Hun wegen worden echter opnieuw gescheiden als Waldemar naar het concentratiekamp Neuengamme wordt verplaatst. Door zijn kennis van de Duitse taal weet hij daar een baantje in de kampadministratie te bemachtigen, waardoor hij het er naar omstandigheden redelijk heeft. Rika wordt later op transport gezet naar het vrouwenkamp Ravensbrück. Hier overlijdt ze februari 1945 aan de gevolgen van dysenterie.
Ook Waldemar overleeft uiteindelijk de oorlog niet. Na de bevrijding van zijn kamp worden de overlevenden opgevangen op het schip “Cap Arcona” aan de Oostzee. De Britse veiligheidsdienst vermoedt echter dat de haven vol SS’ers zit en bombardeert de plaats 3 mei 1945. Duizenden van de zwaar ondervoede ex-kampleden weten het slechts enkele minuten uit te houden in het ijskoude water. Waldemar lukt het zwemmend de kust te halen, maar hij wordt op het strand neergeschoten door Duitse soldaten.

Via ooggetuigen van de dood van zijn ouders weet Waldy na de bevrijding snel dat zoeken geen zin heeft. Hij krijgt het zeer moeilijk met het verlies en tot grote opluchting van de familie van Rika nemen naar Nederland geëmigreerde familieleden van Waldemar de opstandige jongen in huis. Om zijn worsteling te doorbreken probeert Waldy na vijftig jaar zijn leven op papier te zetten, maar zonder bevredigend resultaat. Het heeft hem zonder meer geholpen dat uiteindelijk Annejet van der Zijl het verhaal reconstrueerde.

mening

Ik vond dit echt een heel mooi boek, en dat komt grotendeels door het verhaal. Ik ben altijd al geintresseerd geweest in de tweede wereld oorlog. En in dit boek wordt het vanuit een andere kant vertelt dan vanuit een joods, nederlands of Duits iemand. Maar dus vanuit iemand die uit een Nederlandse colonie komt. De wisseling van emoties die je voelt zijn ook goed verdeelt over dit boek. De ene keer voel je vreugde, de andere keer verdriet. En soms zelfs even gelukkig, maar wat allemaal schijn lijkt. Het mooie van dit boek vind ik ook dat het sommige dingen niet aflopen zoals je dacht dat het zou aflopen, het is alles behalve voorspelbaar. Een mooi voorbeeld van hoe de schrijfster dingen omschrijft is van Waldemar in het water. Door de woorden die ze gebruikt, en de lange uitgebreide zinnen zie je het voor je gevoel voor je gebeuren. Waardoor je het gevoel krijgt dat eigenlijk die rivier in Parimaribo het mooiste is wat er bestaat. En dit versterkt ze dan door met het volgende hoofdstuk te beginnen met over hoe grijs en grou Nederland is in de winter. En die liefde tussen Waldemar en het water komt in de kleinste dingen terug als je in het boek goed oplet, zo kunnen Rika en Waldemar het niet uithouden in Rijswijk en gingen ze terug naar Scheveningen, naar de zee.